Conlanger

Kwadracik · Wysłany: Nie 16:17, 09 Mar 2008 Temat postu: Protoseleński

Długo kombinowałem nad protoseleńskim, to znaczy językiem, od którego w świecie Jawy pochądzą zarówno veltang (wspólny) i belański, aż wreszcie udało mi się stworzyć coś, z czego jestem w miarę zadowolony.

Protoseleński w Jawie był "wulgarną" odmianą języka używanego w Atrei, czyli kontynentu, z którego do Seleny przybyli pierwsi koloniści. Przedstawiona tu odmiana seleńskiego jest formą "rdzenną", przed nadejściem silnych wpływów belańskich - tj. języków dawnych Belanów, bo obecny belański jako taki jest językiem późniejszym i też pochodnym od protoseleńskiego. ;)

Fonologia:

samogłoski: a á i í u ú
spółgłoski: p ph b t th d k kh g ' s m n l r

Samogłoski z kreseczką są długie. Spółgłoski bezdźwięczne zwarte z -h są aspirowane. ' oznacza zwarcie krtaniowe. Dodatkowo, krótkie i u po samogłoskach i przed samogłoskami oznacza palatalizację / labializację, a między samogłoskami półsamogłoskę. Dwie długie samogłoski następujące po sobie są zawsze czytane oddzielne, natomiast krótkie a i u po innej samogłosce stanowi półsamogłoskę o obniżonej wartości, w przybliżeniu [ɜ̯ e̯ o̯]. Same krótkie spółgłoski w pozycjach nieakcentowanych mogły mieć wartość [ɜ e o].

(nieco to skomplikowane, i takie pozostanie aż do pierwszej wielkiej historycznej zmiany, tj. dysymilacji samogłoskowej)

Parę przykładów:

matka - miki [miki]
matkę - mikii' [mikʲiʔ]
matki (biernik) - mikiái' [mikʲaːe̯ʔ]

...i mój ulubiony przykład:

ją - náiii' - [naːe̯jeʔ]

Protoseleński jest językiem aglutynacyjnym, choć większość sufiksów wywodzi się od dawnych przyimków i niekiedy może być stosowana zamiennie, czasem w lekko zmienionej formie.

Opis gramatyki zacznę od czasownika, który jest dość ciekawy. Historycznie, czasownik miał dwie formy - określoną i nieokreśloną, ale na etapie rozwoju języka, który opisuję, formy te przeszły w rzeczownikową i zaimkową.

Innymi słowy, po zaimkach osobowych (ja - wái, ty - dí, on - náia, ona - náii, ono - nái), także w liczbie podwójnej i mnogiej, stosuje się formę nieokreśloną, czyli podstawową. Po rzeczownikach i wszystkim innym stoi forma określona, zakończona zwarciem krtaniowym (-').

Sprawa komplikuje się jeszcze bardziej, gdyż zaimki osobowe w formie wykonawcy mogą stać się przyrostkami w formie ze skróconą samogłoską, i tak mamy przejścia typu:

ginę - wái kuli > kuliwa
giniecie - wáiá kulái kuláiwa

Przyrostki w tej postaci nie odmieniają się przez rodzaj i liczbę, ale zachowują rodzaj rzeczownika. We wczesnych stadiach protoseleńskiego, ta forma "skrócona" nie była stosowana dla osobowych wykonawców czynności.

Przy tej okazji można zauważyć, że w protoseleńskim rodzaj (męski lub żeński) jest obowiązkowy jedynie dla rzeczowników osobowych, można jednak wykorzystać przyrostki rodzajowe dla określenia płci np. zwierząt. Niektóre rzeczowniki mają inny sens w formie osobowej i nie (np. dáuaa - bóg, dáuai - bogini, ale dáua - bóstwo).

Wracając do czasownika, czasowniki przechodnie odmieniały się według nieco innego wzoru niż nieprzechodnie, gdyż dochodził do nich sufiks -á, umieszczany po osobie, ale przed ewentualnym zaimkiem.

Co do rzeczowników, to podobnie do czasowników, odmieniały się przez trzy liczby, i ewentualny rodzaj (męski, żeński i nijaki, czyli brak określonego rodzaju). Rodzaj był więc, podobnie do np. angielskiego, semantyczny. Dodatkowo, rzeczowniki odmieniały się w sześciu przypadkach - mianowniku, bierniku, generalis, miejscowniku, dopełniaczu i comitativus.

Przypadek generalis wykorzystywany był w konkretnych pozycjach (głównie przedczasownikowej) i po przyimkach, i w czasach protoseleńskiego stosowany był często zamiennie z biernikiem, szczególnie w liczbie mnogiej. Co ciekawe, liczba podwójna i mnoga biernika (ale nie generalis) była identyczna z mianownikiem, wskazując na pierwsze upraszczające procesy fonologiczne i morfologiczne zastępujące regularną aglutynację.

To chyba tyle... jeżeli chodzi o przymiotniki, były one raczej rzadkie i stosowały ten sam schemat odmiany, co rzeczowniki, ale nie odmieniały się przez rodzaj (al balgaa - ten koń, al balgi - ta klacz).

Potem może podam kilka ważniejszych etapów rozwoju aż do veltangu, co będzie chyba ciekawsze.

pittmirg · Wysłany: Nie 18:26, 09 Mar 2008 Temat postu: Re: Protoseleński

Kwadracik · Wysłany: Pon 8:31, 10 Mar 2008 Temat postu:

Kwadracik · Wysłany: Śro 14:11, 12 Mar 2008 Temat postu:

No dobra. Obiecane zmiany diachroniczne:

Protoseleński > wczesnoseleński

dysymilacja spółgłoskowa

a > a / #_
a > ɜ
a: > ha / #_
a: > a
i > e
i: > i
u > o
u: > u

pierwsza palatalizacja / labializacja

kʲ > c
gʲ > ɟ
sʲ > ʃʲ
nʲ > ɲ
sʷ > ʃʷ
nʷ > ŋʷ

Wczesnoseleński > średnioseleński

redukcja samogłoskowa

e ɜ > ə / _#
o > ɜ / _#

druga palatalizacja / labializacja

c > tʃ
ɟ > dʒ
ʃʲ ʃʷ > ʃ
kʷ > kw
gʷ > gw
ŋʷ > ŋw
bʷ > ʋ
dʷ > ʋ
Cʷ > C
Cʲ > C

pozostałe zmiany...

l > ɾ / C_
ʔ > 0 / _#
ʔ > j

Średnioseleński > nowoseleński

wypadnięcie szwy

ə > 0 / _#
ə̯ > 0

pierwsze połączenie nosówek

ŋw > ŋ / _#
ŋ > n

deaspiracja

Cʰ > C / _#
pʰ > f
tʰ > θ > s
kʰ > x

pozostałe zmiany...

kw > k
gw > g

Nowoseleński > veltang

wypadnięcie samogłosek krótkich

e o ɨ > 0 / *
* w nieakcentowanych sylabach pomiędzy dwoma sylabami, z których w przynajmniej jednej rdzeń stanowi /e/, /o/ lub /ɨ/

dysymilacja /ɜ/

ɜ > i / _#
ɜ > a / C [+voiced, -nasal]
ɜ > ɨ

drugie połączenie nosówek

ɲ > n

...i to chyba wszystko, jeśli niczego nie zapomniałem.

Vojtechjan · Gość

Panie Kwadracik! Mile mnie Pan zaskoczył takim językiem stworzonym wprost do użytku domowego a może i internacjonalnego. Wiem iż może Pan nie zakładał takie zastosowania ale pasuje On idealnie!

Bardzo sympatycznie z Pana strony udostępnił Pan "dokumentacje historyczną" ten jakże kulturalny gest nie może pójść Panu w zapomnienie

Kwadracik