Conlanger

Kwadracik

Gerancki to język w zasadzie a priori, inspirowany trochę niemieckim, tureckim, armeńskim (ormiańskim, jak kto woli), baskijskim i językami słowiańskimi (głównie rosyjski). Jest to język ergatywno-absolutywny podlegający odmianie, o szyku zdania podmiot - reszta - orzeczenie.

Fonologia

a /A/, /6/
e /E/, /@/
i /i/, /I/
o /O/, /U/
ö /9/, /@/
u /u/, /U/
ü /y/, /I/

Druga podana wartość fonetyczna występuje kiedy samogłoska nie jest akcentowana. Nieakcentowane e i ö, u i o i y i i są czytane tak samo.

b /b/
ch /S/
d /d/
j /dZ/
k /k/
kh /x/
l /5/, przed i i e /l/
m /m/
n /n/
ng /Ng/, na końcu wyrazu /N/
p /p/
r /r/
s /s/, przed p, t i k /S/
sch /StS/
t /t/
tz /ts/
v /v/
z /z/

i oraz u między innymi samogłoskami lub jako druga litera dyftongu czyta się /j/ i /w/.

Gramatyka

Rzeczowniki mogą mieć rodzaj męski lub żeński. W zależności od rodzaju, także końcówek, odmieniają się w 4 deklinacjach (są główne dwie, jedna męska, druga żeńska; dwie pozostałe to w większej części relikty odmiany rodzaju nijakiego). Są 2 liczby, pojedyncza i mnoga, i 4 przypadki: ergatyw, absolutyw, dopełniacz i miejscownik.

Ergatywu używa się gdy rzeczownik jest podmiotem czasownika przechodnego.

Końcówki dla poszczególnych deklinacji:

1. -i/-ai, np. kasuni f, wolność; l.m. kasunai
2. -ach/-ech, np. isönkach m, pies; l.m. isönkech
3. -us/-ech, np. khalkus m, dziecko; l.m. khalkech
4. -i/-ai, np. darjeni f, kraj; l.m. darjenai

Absolutywu używa się gdy rzeczownik jest podmiotem czasownika nieprzechodnego lub przedmiotem czasownika przechodnego.

1. -e/-ei, np. kasune f, wolność, l.m. kasunei
2. -/-a, np. isönak m, pies (-a- dodane przed -k w tym przypadku (epentezja)); l.m. isönka
3. -u/-a, np. khalku m, dziecko; l.m. khalka
4. -/-ei, np. darjen f, kraj; l.m. darjenei

Dopełniacza używa się w celu określenia własności lub związku.

1. -i/-as, np. kasuni f, wolności; l.m. kasunas
2. -ai/-is, np. isönkai m, psa; l.m. isönkis
3. -ui/-is, np. khalkui m, dziecka; l.m. khalkis
4. -i/-as, np. darjeni f, kraju; l.m. darjenas

I wreszcie miejscownika używa się z wszystkimi przyimkami.

1. -ei/-av, np. kasune f, wolnością, etc.; l.m. kasunav
2. -o/-ich, np. isönko m, psem, etc.; l.m. isönkich
3. -un/-ich, np. khalkun m, dzieckiem, etc.; l.m. khalkich
4. -i/-av, np. darjeni f, krajem, etc.; l.m. darjenav

Jak chyba widać, w liczbie mnogiej końcówki deklinacji 1. i 4. oraz 2. i 3. są takie same, więc zależą wyłącznie od rodzaju.

Wiele wyrazów ma swoje odpowiedniki w 1. i 2. dekilnacji zależnie od płci, np. sönak (pies) i sönke (suka).

Przymiotniki są nieco łatwiejsze, gdyż mają tylko jedną deklinację dla rodzaju męskiego, żeńskiego i liczby mnogiej. Dodatkowo, ergatyw i absolutyw w liczbie pojedynczej są takie same.

Rodzaj męski:

Erg. & Abs. -ian, np. kasian (wolny), büjian (wielki)
Gen. -ivo, np. kasivo, büjivo
Prep. -iun, np. kasiun, büjiun

Rodzaj żeński:

Erg & Abs. -ei, np. kasei (wolna), büjei (wielka)
Gen. -evi, np. kasevi, büjevi
Prep. -eu, np. kaseu, büjeu

Liczba mnoga:

Erg. -i, np. kasi, büji
Abs. -e, np. kase, büje
Gen. -el, np. kasel, büjel
Prep. -iach, np. kasiach, büjiach

Zaimki osobowe są nieregularne, a w liczbie mnogiej przyjmują końcówki przymiotników.

1. osoba:

Erg. ino
Abs. in / inu; tego drugiego używa się w przypadku podmiotu czasownika nieprzechodnego (system trójdzielny)
Gen. dejin
Prep. ramin

W liczbie mnogiej nar + końcówki deklinacji l.m. przymiotników (nari, nare, narel, nariach).

2. osoba:

Erg. ulach
Abs. uli
Gen. dejuli
Prep. ramuli

W liczbie mnogiej człon braz.

3. osoba męska:

Erg. an
Abs. ai
Gen. ivo
Prep. un

3 osoba żeńska:

Erg. ina
Abs. eia
Gen. evi
Prep. ei

W liczbie mnogiej (bez rozdziału na płeć) człon takh. W liczbie pojedynczej są to końcówki przymiotników, ale z oddzielną formą absolutywu i bez i przed samogłokami w rodzaju męskim.

To tyle na razie. Potem dodam coś o czasownikach. Smile

Kwadracik

Czasowniki...

W geranckim występują dwie deklinacje, z tym, że jedna z nich dotyczy tylko dwóch czasowników i będzie omówiona później, a druga dotyczy całej reszty. Dla prostego czasu teraźniejszego wygląda ona tak:

ebar - mówić

1. osoba: -u/-an, l.p. ebu, l.m. eban
2. osoba: -ach/-as, l.p. ebach, l.m. ebas
3. osoba: -a, l.p. & l.m. eba

W czasie przeszłym prostym dodaje się przed każdą końcówką i. Tak mamy np. ebiu (powiedziałem) i ebias (powiedzieliście)

Aby utworzyć formę progresywną (dotyczącą czynności powtarzanych lub wykonywanych cały czas), w czasie teraźniejszym i przeszłym przed całym czasownikiem dodaje się bod, np. bodebia (mówili) czy bodeban (mówimy).

Czas przyszły ma tylko jeden aspekt i jego odmiana wygląda następująco:

1. osoba: -tak/tas, l.p. ebdak, l.m. ebdas (zachodzi udźwięcznienie końcówki)
2. osoba: -tani/tas, l.p. ebdani, l.m. ebdas
3. osoba: -tas, l.p. & l.m. ebdas

Dodatkowo, przed wyrazem można dodać prefiks chal-, który wskazuje na wzajemność czynności (chalebia - mówili (do siebie nawzajem)).

Istnieją dwa imiesłowy, czasu teraźniejszego i przeszłego. Oba odmieniają się jak rzeczowniki.

Imiesłów teraźniejszy wskazuje na wykonawcę czynności i tworzy się go przez dodanie interfiksu ar między członem czasownika i końcówką odmiany przymiotnika, np. ebarian (mówiący).

Imiesłów przeszły wskazuje na cel czynności dokonanej i tworzony jest przez dodanie prefiksu iz / is (przed wyrazami już zaczynającymi się na te końcówki dodaje się ize), zaś po wyrazie dodaje się bezpośrednio końcówki odmiany przymiotnika, np. izebei (mówiona).

Odmiana druga dotyczy tylko dwóch wyrazów:

dörar - być
ajanar - nie być

Odmiana w czasie teraźniejszym wygląda następująco (na przykładzie dörar):

1. osoba: l.p. dör-ai, l.m. döran
2. osoba: l.p. dör-ach, l.m. döras
3. osoba: l.p. & l.m. dör

Poza nieregularną formą 3. osoby i 1. osoby l.p., w miesce myślników l.p. 1. i 2. osoby wstawiany jest rzeczownik lub przymiotnik (jego człon). W pozostałych przypadkach, rzeczownik w absolutywie lub przymiotnik zajmują regularne miejsce przed orzeczeniem.

Np.

dörkasai - jestem wolny, ale kase döran - jesteśmy wolni (czasowniki l.m. w połączeniu z tymi dwoma wyrazami zawsze występują w absolutywie)
ajanisönkach - nie jesteś psem, ale isönka ajanas - nie jesteście psami

Moźna zauważyć, że przy formie 1. i 2. osoby l.p. przy użyciu tych czasowników nie ma rozdziału na płeć. Można użyć też regularnej formy odmiany (np. kasian dörai i sönak ajanach), ale nie jest ona często stosowana.

Z czasie przeszłym odmiana zyskuje i przed końcówkami, poza pierwszą osobą liczby pojedynczej, która zmienia się na -ia (żeby nie utworzyło się -iai).

Czas przyszły wygląda tak:

1. osoba: l.p. dör-ek, l.m. dörkas
2. osoba: l.p. dörkani, l.m. dörkas
3. osoba: l.p. & l.m. dörkas

W tym przypadku, człon wyrazu moźna wtrącić jedynie w 1. osobie l.p., już nie zaś w 2. osobie.

Wszelkie inne konstrukcje są analogiczne do wcześniej opisanej koniugacji.