Conlanger

pittmirg

Tak się zacząłem zastanawiać, czy są w polskim jakieś zasady ustalające szyk przymiotników typu kwalifikującego. Wydaje mi się, że przymiotniki opisujące wielkość częściej występują przed tymo opisującymi barwę, podobnie jak w angielskim:

a. wielki czarny kot (Google: 1.200)

b. czarny wielki kot (Google: 105)

Choć jest to jak widać statystyczna tendencja, a nie sztywna reguła.

Przymiotniki z I grupy zazwyczaj występują przed określającymi narodowość/miejsce pochodzenia:

c. duża amerykańska korporacja (Google: 554)

d. ?amerykańska duża korporacja (Google: 0)

W przypadku II i III grupy nie ma wyraźnej korelacji, ale to może kwestia przykładu, który wymyśliłem:

e. czerwone hiszpańskie wino (Google: 270)

f. hiszpańskie czerwone wino (Google: 210)

Jakieś inne spostrzeżenia, wygooglowane lub zasłyszane przykłady, itp.?

Eldarion I

W ostatnim parze akurat szyk przymiotników ma spore znaczenie - w przykładzie e słowo czerwony informuje o barwie, zaś w f raczej chodzi o czerwone wino jako rodzaj wina, takie jest przynajmniej moje odczucie.

varpho

nie zastanawiałem się nad tym [jeśli chodzi o polskie przymiotniki, intryguje mnie raczej możliwość okalania rzeczownika], ale wydaje mi się, że przymiotnik określający cechę bardziej trwałą stoi bliżej rzeczownika.

"wielki czarny kot" może przestać wydawać się wielkim, jeśli znajdzie się np. w kontekście pumy. kolor sierści jest chyba trwalszy. a w każdym razie przy normalnych warunkach niezależny od kontekstu.

"duża amerykańska korporacja" - jw., wielkość jest sprawą względną, a przynależność narodowo/państwowa jest jasna i ustalona.

co do "hiszpańskiego czerwonego wina" - i jeden, i drugi przymiotnik nazywa[ją] immanentną cechę trunku [nie da się z czerwonego wina zrobić wina białego ani z hiszpańskiego - francuskiego] i dlatego ich kolejność jest dowolna.
porównaj z np. "smaczne czerwone wino" i "?czerwone smaczne wino".

Leto Atryda

Zastanawia mnie czy takie zasady są takie same w innych językach.

pittmirg

bandziol20

Kolekcjoner win hiszpańskich oprowadza po swojej winiarni :
- A to z kolei jest smakowite, czerwone (hiszpańskie wino)

Kolekcjoner win czerwonych oprowadza po swojej winiarni :
- A to z kolei jest pyszne, hiszpańskie (czerwone wino)

Rzecz rozbija się o generacyjność / referencyjność. Jak w dowcipie :
- Baco, które owce więcej trawy jedzą : białe czy czarne ? (generacyjne)
- Czarne.
- Dlaczego ?
- Bo ich jest więcej. (referencyjne)
Polecam :
[link widoczny dla zalogowanych]

bandziol20 · Wysłany: Czw 13:59, 05 Mar 2009 Temat postu:

Wprawdzie to nie przymiotnik, a zaimek wskazujący...
...tak się zacząłem zastanawiać, czy są w polskim jakieś zasady, które by określały, kiedy zaimek ten, ta, to może wystąpić po rzeczowniku, a kiedy przed rzeczownikiem ?
Np.
Nie używając zbyt dosadnego języka - książka ta jest stekiem bzdur.
Ludzi tych powinno pokazywać się jako te chwasty, które należy wyplenić z życia, usunąć i spalić - a nie stawać jeszcze za nimi w obronie.

Rolling Eyes

pittmirg · Wysłany: Czw 16:56, 05 Mar 2009 Temat postu:

bandziol20 · Wysłany: Pią 12:30, 06 Mar 2009 Temat postu:

Rejestr powiadasz ? No cóż... Rolling Eyes

Bo mi kojarzyło się to zjawisko z zastępowaniem dawnych ów, owa, owo, które wręcz uwielbiały się pojawiać PO rzeczowniku.

bandziol20 · Wysłany: Pon 8:45, 23 Mar 2009 Temat postu:

Niektórzy mówią coś o rytmie wypowiedzi i takie tam...ale nie sądzę, żeby tu był pies pogrzebany. Użycie tych zaimków wskazujących sygnalizuje dla mnie :
- po pierwsze, że przedmiot, o którym mowa, był już wspominany ( choć nie wyklucza to w tej funkcji ten + rzeczownik) czyli coś na kształt ang. the.
Nie działa w takim wypadku funkcja wskazywania jako taka (czyli wskazanie w świecie fizycznym), stąd zapewne w krótkich wypowiedziach w języku potocznym jest to rzadko spotykane.
- po drugie orzeczenie, które występuje po takiej konstrukcji, czyli
( rzeczownik + ten, ta, to) staje się często rozbudowanym określeniem tegoż rzeczownika, np. Książka ta jest stekiem bzdur. ( orzeczenie imienne)
Ech... przydałoby się więcej przykładów. :wink: