Conlanger

Ethuil

Witajcie przeczcigodni użytkownicy forum!
Tym oto niegodnym postem ja, sługa uniżony, rozpoczynam egzystencję w szlachetnych progach tego przybytku ro... Ekhm... Twórczości. Post jest tym bardziej niegodny, że to jedynie zalążek, a nie całość języka, jednak nie miałem możliwości przerobienia całości pracy na formę elektroniczną. Na dodatek nie jestem językoznawcą, lingwistą ani niczym w tym rodzaju, a jedynie skromnym klerykiem drugiego roku jednego z licznych seminariów prowadzonych w naszym kraju przez Kościół katolickim zwany. Ale chyba od klech mnie tu wyzywać nie będą, więc przejdę do tego, co popełniłem... Za brak umiejętności, terminologii i logiki naukowej z góry przepraszam wszystkich posiadających wyżej wymienione.

Parito nassai to język pochodzący z mojego świata fantasy, więc czuję już na skórze za pomocą zmysłów wyobraźni palące spojrzenia wszystkich, którzy nie-nienawidzą-ale-nie-za-bardzo-przepadają-za fantasy i wszystkim, co z nią związane, a więc magią, elfami i takimi tam. Zwłaszcza że to język elfów, którzy posługują się nią do magii i takich tam. Nie jest on łatwy w użyciu, ale na moje wyczucie estetyki brzmi fajnie. I o to mi chodziło. Dzisiaj przedstawię krótki wstęp i system czasowników, a jak znajdę w najbliższych dniach trochę czasu resztę gramatyki i trochę więcej słów.

GŁOSKI

Samogłoski krótkie (wymawia się jak odpowiednie polskie), iloczas = 1
a , e, i, o, u
Samogłoski długie, iloczas = 2
ā – jak a, tylko dłuższe
ē – bardziej ścieśnione, pomiędzy e oraz i
ō – podobnie bardziej ścieśnione, pośrednie pomiędzy o oraz u

Istniejące kiedyś samogłoski ī oraz ū upodobniły się i zasymilowały z ē oraz ō
Istniejąca niegdyś samogłoska y całkowicie zanikła, jej pozostałość to zmiękczenie (jak mówiłem, nie jestem językoznawcą, ale to chyba palatalizacja się nazywało) niektórych spółgłosek.
Nie ma dyftongów - samogłoski zawsze są wymawiane oddzielnie. Ogólnie głoski mają raczej mały wpływ na swoją wzajemną wymowę.

spółgłoski
p – zawsze zmiękczona (pozostałość po dawnym “y”
b – ta sama zasada, jak przy “b”
c – ten znak oznacza dźwięk ts (nie t+s, ale ts jak w szybko wymawianym tsunami – ćwiczyłem ten dźwięk wymawiając ciągłe “s” i próbując powtarzać “t” nie przerywając tego syku Smile

)
dz – dźwięczna wersja poprzedniego (zasada jak wyżej)
f – jak polskie f
th – jak hiszpańskie c przed e, i
v – jak polskie w
vh – nie wiem, jak to opisać, dźwięczny odpowiednik th
ch – dźwięczna wersja “h”
h
k
g
s
z
š – polskie sz
ž – polskie ż
m
n
l
r – kiedyś popularne, teraz zanika, poza nielicznymi wyjątkami w wymowie jest zastępowane przez l, jeżeli pozostaje jako r, pozbawione wibrowania (tylko jedno dotknięcie językiem podniebienia przy wymowie)

Następujące spółgłoski mogą występować podwójnie: f, th, v, vh, s, z, š, ž, m, n, l, r. Jeżeli tak się dzieje, to w wymowie należy wyraźnie powtórzyć spółgłoskę, tak by można było na słuch oddzielić je od siebie (nie wiem czy piszę zrozumiale, chodzi o to, żeby nie robić z esse es:e, tylko wyraźnie powiedzieć es-se)

o zasadach akcentu i intonacji w kolejnych odsłonach Smile

WSZYSTKO O CZASOWNIKU

Jak wspominałem, język jest przeznaczony d mojego świata fantasy i silnie związany z Dawnym Ludem, czyli elfami. Elfy myślą nieco inaczej niż ludzi, więc i niektóre rozwiązania językowe są nieco dziwaczne. Najważniejsze wiążą się właśnie z czasownikami. Dla Dawnego Ludu, który jest niezwykle długowieczny, ważną rolę odgrywa czas i przez to precyzja jego określania jest bardzo ważna. Ale o tym za chwilę. Po kolei...

lanne – oto przykładowy temat czasownika Smile

Nie występuje samodzielnie, bezokolicznik brzmi lannelo i oznacza mówić

OSOBY

Osobę wyraża się przez odpowiedni prefiks. Oto one:
nio- nano-
kio/ki- kito/kit-
thio/thi- thezo/thez-

Formy po Smile

ukośniku

oznaczają rodzaj uosobiony i nieosobowy – wyprzedzając omówienie rzeczowników, nassai ma trzy rodzaje (rozumiane inaczej, niż nasze) – osobowy (sany wyraz oznacza byt, będący osobą – mający rozum, wolną wolę etc.), uosobiony (wyraz oznacza coś, co samo z siebie nie jest osobą, ale tak to traktujemy – ogólnie zabieg uosobienia w sztuce, ten rodzaj w moim świecie jest często używany w formułach magicznych) i nieosobowy (wszystkie pozostałe przedmioty).

Zatem thiolanne oznacza “mówi” w sensie np. dziecko, ten pan etc., a thilanne "mówi" e sensie np. "mówi mi to strumień rzeki"

STRONY

activum – zrozumiałe dla wszystkich, nie ma cechy
passivum - jak wyżej, cecha to wrostek -re- po temacie (jedna ze sytuacji, gdy zachowuje się spółgłoska r)
medium directum - oznacza, że podmiot kieruje działanie sam na siebie w sposób bezpośredni (czyszczę się), cecha to wrostek -si-
medium indirectum - oznacza, że podmiot kieruje działanie sam na siebie, ale w sposób pośredni (czyszczę dla siebie, dla swojej korzyści/niekorzyści), cecha to wrostek -thesi-

CZASY

Jak wspominałem, dla elfów niezwykle istotna jest precyzja umiejscowienia zdarzenia w czasie. W związku z tym wyróżnia się następujące aspekty:

punktowy - mówi o trwaniu danej czynności w danym momencie
ciągły - mówi, że czynność trwała przed danym momentem, w danym momencie i po danym momencie
dokonany - mówi, że czynność została zakończona przed lub w danym momencie

Same czasy to:

teraźniejszy
punktowy - nie ma cechy, prócz momentowej czynności wyraża też ogólne prawa, zasady czy sytuacje (w poniedziałki chodzę do szkoły, słońce wschodzi na wschodzi i taki tam)
ciągły - sufiks -sso
dokonany - sufiks -tso
przykłady: niolanne - ja mówię
kitolannesso - mówiliście, mówicie i będziecie mówić (to sens słowa, tłumaczyłoby się to na polski po prostu przez mówicie Smile

)
thiolannetso - on powiedział, i to, co powiedział, trwa/ma znaczenie aż do teraz

przeszły - cecha ogólna to augment fā- (umieszcza się go przed prefiksem osobowym, ale po innych przedrostkach)
punktowy - nie ma cechy
ciągły - sufiks -sso, który na skutek zbytniego podobieństwa do formy teraźniejszej i przyszłej przeszedł w -ssu
dokonany - sufiks -tso, który pod wpływem drugiego Wielkiego Języka (opiszę to później dokładniej) przeszedł w -tsi

zaprzeszły - jedna forma, mówiąca o tym, że coś została dokonane jeszcze przed wydarzeniami przeszłymi - augment fā- i końcówka -lenn

przeszły odległy - wyraża fakt, ze coś działa się w relatywnie bardzo odległej przeszłości, bądź mówiący chce podkreślić dystans czasowy do opisywanych wydarzeń - augment fā- oraz końcówka -vhēli

przyszły - cecha ogólna to augment sei-
sufiksy odpowiednich aspektów jak w czasie teraźniejszym

zaprzyszły - wyraża fakt, że jakaś czynność dokona się przed omawianymi czynnościami przyszłymi, cechy to augment sei- i końcówka vhēli

EMOTYWY

Nassai nie posiada trybów w naszym rozumieniu. Chciałem nazwać omawianą teraz kategorię trybem, ale stwierdziłem, że zaciemniłoby to jej znaczenie. Emotyw wyraża zabarwienie emocjonalne oraz użytkowe wypowiedzi, jakim chce ją obdarzyć mówiący czy piszący. Wyraża się on przez odpowiedni prefiks, który poprzedza wszelkie inne prefiksy w formie czasownika. Zawsze jest na pierwszym miejscu, gdyż od niego zależy to, jak odbiorca ma się nastawić na całość wypowiedzi. Póki co moja lista emotywów zawiera osiem punktów wraz z zaprzeczeniami.

Zaprzeczenia dokonuje się przez poprzedzenie emotywu członem uch-

oznajmujący - brak cechy
rozkazujący prefiks atā-, wyraża nakaz, jego zaprzeczenie wyraża zakaz
przypuszczający prefiks emma-, wyraża przypuszczenie, podejrzenie mówiącego, nie ma zaprzeczenia
wątpiacy prefiks sella-, wyraża niepewność, przepuszczenie "że coś nie", jego zaprzeczenie wyraża brak wątpliwości, pewność
życzący prefiks itha-, wyraża nadzieję, życzenie (często stosowany w magii), jego zaprzeczenie wyraża nadzieję, że coś się nie stanie bądź sprzeciw przeciw temu, co się dzieje lub co się stało
zachęcający prefiks oiha-, jego zaprzeczenie oznacza zniechęcanie
pozytywny prefiks pami-, wyraża pozytywny stosunek nadawcy do tematu wypowiedzi (a dokładniej czynności opisywanej przez czasownik w tym emotywie)
negatywny prefiks hage-, wyraża przeciwieństwo powyższego

Dwa przykłady:
sella-fā-kio-lanne-ssu - raczej tego nie mówiłeś (przedtem i potem, i wtedy)
itha-sei-thezo-lanne-vhēli - oby oni powiedzieli przed (czymś tam)

Te formy odstraszają, ale zauważcie, że przekazują tyle treści, co całe zdanie...

BEZOKOLICZNIK - końcówka -lo, generalnie jest tylko jeden, czasami zdarza się używanie bezokolicznika w emotywach

IMIESŁOWÓW brak. Wyraża je konstrukcja bezokolicznik + forma "być" (swoją drogą tak czasownik być może znaleźć się w stronie zwrotnej czy biernej - dla opisania imiesłowu biernego lub zwrotnego). Choć istnieje, nassai raczej unika tej konstrukcji, starając się wyrazić sens za pomocą innych słów lub konstrukcji.

Czasownik być - troszkę nieregularny.

Temat to el-, temat dla czasu przeszłego to eli-, a przyszłego eremi-, nie przyjmuje augmentów w żadnym czasie, ma też inną formę w emotywie życzącym (niezależnie od czasu temat to elle)

To tyle na razie, bardzo proszę o wszelkie krytyczne komentarze - jestem otwarty na zmienianie Very Happy

i poprawianie błędów Smile

... Bo błądzę pewnie... Embarassed

Mônsterior

Ha, wybacz małą złośliwość, ale naprawdę mówisz jak klecha Wink

Pozwolę sobie skomentować Twój post, ponieważ ja też nie posiadam zdumiewającej wiedzy lingwistycznej, nad czym boleję, ale tak już jest, że losy się toczą niekoniecznie tak, jakbyśmy tego chcieli.
Btw. patrząc na Twój język, myślę, że już dość długo się nim zajmujesz, bo wszystko wygląda na bardzo przemyślane. Szkoda, że nie zamieściłeś dłuższego tekstu - po nim można się najlepiej zorientować, czy dany język podoba się na pierwszy rzut oka.
Ciekawe jest to, że dla zapisu dźwięcznego 'h' używasz 'ch', które przecież powstało, by opisywać 'h' bezdźwięczne.
Jak na mój gust wprowadziłeś za dużo trybów (lubię prostotę w językach planowych), ale podoba mi się melodia języka (proszę o ten dłuższy tekst). Ciekaw jestem, jak się to wszystko będzie rozwijać.

Ethuil

Przepraszam Embarassed

nie mam... Jeszcze... Ogarnął mnie wczoraj twórczy szał (wczoraj zacząłem bawić się z tworzeniem języka), dziś skończyłem porządkować notatki i usuwać nieścisłości, teraz te zasady zbierałem w całość.
A że zacząłem od zasad to jeszcze Embarassed

słów mam mało i tak ciężko jakiś dłuższy tekst przygotować. Ale jak mi natchnienie nie siądzie to jutro coś przygotuję Smile

Na przykład... "Modlitwę wzorcową" Rolling Eyes

będzie pasować

Jeszcze jedno... Naprawdę mówię jak klecha? Twisted Evil

A mówili mi, że się nie nadaję... To może jeszcze nie jest tak źle... :wink:

Artaxes

Jestem pod wrażeniem gramatyki języka - naprawdę bardzo pomysłowa i interesująca Very Happy

. Trochę przypomina mi niektóre moje konlangi - użycie bezokolicznika w trybach-emotywach.

Mônsterior

Kwadracik

Vilén · Gość

Leto Atryda

Ethuil

1) Wystarczyło powiedzieć... Mam nadzieję, że taka zmiana jest wystarczy do uratowania paru istnień od tragicznej śmierci na skutek raka Wink

spółgłoski
p – zawsze zmiękczona (pozostałość po dawnym “y”
b – ta sama zasada, jak przy “b”
f – jak polskie f
th – jak hiszpańskie c przed e, i
v – jak polskie w
vh – nie wiem, jak to opisać, dźwięczny odpowiednik th
h
ch – bezdźwięczna wersja “h”
k, g, t, d, s, z, š, ž, m, n, l, r

2)

Mônsterior

Kwadracik

Ethuil

Miałem przeczucie, że tak to się skończy... To może ja wrócę do pierwotnego tematu...

TROCHĘ PRAW FONETYKI

Pewnie jakiś lingwista dostanie zawału albo raka mózgu ( Razz

) jak to przeczyta, ale trudno, zaryzykuję...
1) -s- pomiędzy dwoma samogłoskami krótkimi wypada, a poprzedzająca samogłoska wzdłuża się
2) -s- pomiędzy dwoma samogłoskami, z których przynajmniej jedna jest długa, przechodzi w -z-
3) wyjątki od powyższej reguły są nieliczne, na chwilę obecną jest to augment sei- czasu przyszłego (dźwięk s pozostaje w nim niezależnie od otoczenia)
4) pomijając to biedne "s" głoski sąsiadujące raczej na siebie nie wpływają, chyba że ich złożenie byłoby naprawdę kłopotliwe do wymówienia. W takich sytuacjach język preferuje udźwięcznianie, niezależnie od kierunku (teoretyczna zbitka zta- byłaby wymawiana raczej jako "zda-" niż "sta-")
5) Gdyby miało się wzdłużyć i lub u, otrzymujemy odpowiednio ē lub ō
6) Jeśli na skutek jakiś przemian bądź odmiany miałyby stać obok siebie samogłoski równobrzmiace (np. oo, ōo, oō lub ōō) druga z nich zanika

PS - przepraszam, ze nie używam alfabetu fonetycznego, ale jeszcze trochę się w nim gubię i wolę to opisać w ten sposób, niż namieszać bardziej głupimi błędami

RZECZ O RZECZOWNIKACH

Rzeczownik jest określany przez rodzaj, liczbę i osobę.

1) RODZAJ
Parito nassai wyróżnia trzy specyficzne rodzaje:

osobowy - posiadają go rzeczowniki wyrażające byty osobowy (które mają listę cech niezbędnych do bycia osobą, a więc rozum, wolną wolę, indywidualność etc... Nie będę zagłębiał się w kwestie filozoficzne, przypadków spornych jest niewiele. Nie, zwierzęta nie są osobami)
Temat rzeczowników o tym rodzaju kończy się na -o lub -a

nieosobowy - posiadają go wszelkie inne rzeczowniki, ich temat kończy się na -i, -e lub spółgłoskę (pozostałość po y, które, jak przypominam, zanikło)

uosobiony - posiadają go rzeczowniki nieosobowe, kiedy wyraża się o nich tak, jakby były osobami (Słyszę, jak mówi do mnie woda. To wina tego psa. Coś bardziej fantasy - wysłuchajcie mnie, żywioły świata). Do tematu odpowiedniego rzeczownika nieosobowego dodaje się wówczas zakończenie osobowe -a.

UWAGA - użycie rodzaju uosobionego jest względne i zależy często od intencji czy nastawienia emocjonalnego mówiącego. nie ma dokładnych reguł "uoasabiania" rzeczowników, zależy to od wyczucie językowego.

2) LICZBA
Prajęzyk posiadał cztery liczby - pojedynczą, podwójną, mnogą i mnogą cząstkową.

dualis - w jakiejś mądrej książce (mój podręcznik do greki koine - różnych rzeczy każą nam się uczyć) przeczytałem, że dualis często pojawia się w prymitywnych językach, ale potem zanika. uznałem, że w nassai stało się podobnie i dualis jest praktycznie nieużywany, przetrwał jedynie w formie mianownika dla rzeczowników osobowych, natomiast dalsza odmiana przez przypadki jest identyczna, jak w pluralis.

pluralis partitivus - liczba mnoga cząstkowa wyraża fakt, iż mówi się o jakiejś grupie obiektów, które są częścią większej całości. Ze względu na wieloznaczność i niesprecyzowanie (w końcu każda grupa obiektów jest częścią większej całości) zanikła, pozostawiając po sobie jedynie kilka utartych zwrotów.

3) PRZYPADKI
Przypadki powstały w Prajęzyku, który był bardziej podatny na interakcje między głoskami niż nassai. (uwaga - uświadomiłem sobie właśnie, że nie mam pojęcia, jak powstają przypadki, więc proszę nie palić mnie na stosie za herezję - to jedynie moja wyobrażona wizja). Poimki, wyrażające np. przynależność, pochodzenie itp. zaczęły łączyć się w jedną całość z opisywanymi wyrazami i tak zrodziły się sufiksy przypadków. Przez analogię swoje końcówki zaczęły tracić przyimki (opisujące miejsce, położenie etc.) i powstały prefiksy przypadków. Potem, ze względu na podobieństwo funkcji i brzmienia niektóre przypadki zlały się w jedną całość, co doprowadziło do ostatecznego wyglądu listy przypadków:

Grupa I (z sufiksami)
Nominativus (wyraża podmiot, nie ma końcówki) - kto? co?
Accusativus (wyraża dopełnienie bliższe) - kogo? co?
Dativus (wyraża dopełnienie dalsze) - komu? czemu?
Genetivus (wyraża pochodzenie/posiadanie) - od kogo? od czego? kogo? czego?
Instrumentalis (wyraża bycie narzędziem) - kim? czym? za pomocą kogo? czego?

Grupa II (z prefiksami)
Locativus (wyraża położenie) - w kim? w czym?
Ablativus (wyraża kierunek ruchu do lub z) - od kogo? od czego? do kogo? do czego?
Comitativus (wyraża towarzyszenie) - z kim? z czym?

Nie ma vocativus jako osobnego przypadku, gdyż ten przyimek zachował się w formie odrębnej od rzeczownika.
Wyżej przedstawione formy stały się, niestety, zbyt wieloznaczne, i w biegu ewolucji nassai przyjął przyimki z drugiej Wielkiej Mowy, które sprecyzowały użycie poszczególnych przypadków w zdaniu i pozwoliły choćby na precyzyjne odróżnienie funkcja ablativusa.

WZORY ODMIAN - w odmianie oddzielałem kreską końcówkę, mimo że jej częścią jest samogłoska należąca do tematu

DEKLINACJA PIERWSZA - tematy na -o, -a przykład - paro (ojciec)

Singularis
N par-o
A par-ō (oso > ōo > ō)
D par -oli
G par-oto
I par -otoa
L ni-paro
Ab ei-paro
C o-paro

Dualis - wszystko, co się odmienia według tej deklinacji, jest osobowe lub uosobione
N par-oi

Pluralis - końcówka tematu zamienia się na głoskę"i",
N pari
A parēo (iso > io > wzdłużenie i > ēo)
D par-ili
G par-ito
I par-itoa
L ni-pari
Ab ei-pari
C o-pari

DEKLINACJA II - tematy na e, przykład - vhanne (woda)

Singularis
N vhann-e
A vhann-ezo (w przeciwieństwie do I dźwięczna końcówka - pozostałość po prajęzyku)
D vhann-eli
G vhann-edo (jak A)
I vhann-edoa
L ni-vhanne
Ab ei-vhanne
C o-vhanne

Plurais - końcówka i, ale zachowuje dźwięk e
N vhann-ei
A vhann-eizo
D vhann-eili
G vhann-eido
I vhann-eidoa
L ni-vhannei
Ab ei-vhannei
C o-vhannei

DEKLINACJA III - tematy na i, przykład - nassai (język)

Singularis
N nassa-ē (dla odróżnienia od pluralis I deklinacji uległo wzdłużeniu, forma dawna pozostała jedynie w nielicznych, tradycyjnie utartych zwrotach, jak parito nassai - język ojców)
A nassa-izo
D nassa-ili
G nassa-ido
I nassa-idoa
L ni-nassaē
Ab ei-nassaē
C o-nassaē

Pluralis
N nassa-ē (od N sg odróżnia kontekst)
A nassa-ēzo
D nassa-ēli
G nassa-ēdo
I nassa-ēdoa
L ni-nassaē
Ab ei-nassaē
C o-nassaē

DEKLINACJA IV - tematy spółgłoskowe, przykład - eviz (noc)

Między spółgłoską tematu a końcówką pojawia się spójka - dla liczby pojedynczej ae, mnogiej ai

Singularis
N eviz
A eviz-aezo
D eviz-aeli
G eviz-aedo
I eviz-aedoa
L ni-eviz
Ab ei-eviz
C o-eviz

Pluralis
N eviz-ai
A eviz-aizo
D eviz-aili
G eviz-aido
I eviz-aidoa
L ni-evizai
Ab ei-evizai
C o-evizai

Jeżeli uoasabiamy rzeczownik z deklinacji II lub III, po e lub i dodajemy a i odmieniamy według deklinacji I. Podobnie postępujemy w deklinacji IV, dodając a do spółgłoski kończącej temat rzeczownika.

Zamiast czterech deklinacji można było podać po prostu parę reguł i końcówki przypadków, ale tak było zabawniej Very Happy

. Mam jednak wrażenie, że coś w tym systemie nie gra, więc proszę o krytykę...

A nad dłuższym tekstem pracuję.

Mônsterior

W pisowni nie używa się tych myślników, prawda?
umieszczasz je, aby wskazać końcówkę deklinacyjną podczas prezentacji języka, tak?
Bo (znowu się czepiam) to trochę dziwnie wygląda.

Kwadracik

Ciekawe - zdaje mi się, że przez jakiś dziwny przypadek mimo teoretycznej nieznajomości formalnej lingwistyki, całkiem nieźle wychodzi Ci stosowanie np. lenicji, kategorii żywotności czy aglutynacji Wink

Deklinacja wygląda tak "fińsko-tolkieńsko" Smile

Silmethúlë