Conlanger

bandziol20

okej, masz rację... w takim razie lekko modyfikuję : w nagłosie na w śródgłosie / w wygłosie ?

Toivo

bandziol20

chodziło mi o sytuacje, gdy -pf- znajduje się w śródgłosie / wygłosie typu hüPFen ~ hoP, KoPF ~ cuP Razz

ale wygląda na to, że tu jest to raczej zmiana *-pp- > -pf-. Smile

spitygniew

Jak powstał akcent tonalny w szwedzkim i norweskim?

Toivo

Słowa, które w staronordyckim były jednosylabowe, uzyskały akcent ostry, zaś dwusylabowe - ciężki. To tak zapewne w dużym uproszczeniu. A dlaczego powstał - ingen aning.

bandziol20

chciałbym się dowiedzieć czegoś na temat, skąd się wzięło w niem. nagłosowe sz w schließen, Schloß wobec angielskiego to close. Dziękuję. Razz

Therion

Te wyrazy są dość odlegle spokrewnione - tzn. oba wywodzą się (prawdopodobnie) z tego samego rdzenia w PIE, natomiast close w angielskim to zapożyczenie francuskie (starofrancuskie clos-, forma czasownika clore z łac. clausus, od claudere 'zamykać'), podczas gdy schließen wywodzi się od PGmc. rdzenia *slut- (według Online Etymology Dictionary).

Co do samej wariacji początkowych dźwięków, wydaje mi się to troche skomplikowane - Online Etymology Dictionary podaje *klau- jako PIE punkt wyjścia. Bardziej sensowne wydawałoby mi się *sklau- ze zjawiskiem indoeuropejskiego s-mobile, z zastrzeżeniem że w łacinie zachowała się wersja bez *s, a w germańskich z *s. To by dało PGmc. *skl- (/k/ nie przeszłoby przez prawo Grimma ze względu na obecność /s/), które by się ok. wieku XI spalatalizowało w niemieckim i dało coś zbliżonego do współczesnej wymowy w schließen. To wytłumaczenie traci jednak sens w momencie gdy weźmiemy pod uwagę więcej danych - wszystkie stare języki germańskie mają formy ze *sl-, a nie *skl-. Starowysokoniemiecki ma slioʒan, mimo że oczekiwalibyśmy jakiegoś skl-, w starofryzyjskim, starosaskim również ani śladu /k/. Stąd też nie dziwi że postuluje się *slut-/*sleut- dla PGmc. Możliwe że /k/ zniknęło gdzieś po drodze PIE > PGmc, ale czemu - nie mam pojęcia. Na pewno nie był to regularny proces. Ma ktoś jakiś pomysł?

No chyba że mamy do czynienia z zupełnie nie spokrewnionymi rdzeniami.

Toivo

W niemieckim o ile mi wiadomo zaszła regularna zmiana nagłosowych grup /sl/, /sn/, /sm/ w /ʃl/, /ʃn/, /ʃm/. Por. z niderlandzkim i szwedzkim: schließen - sluiten - sluta, Schnee - sneeuw - snö, schmecken - smaken - smaka itd. W staro-wysoko-niemieckim też było tam "s". Jeśli się nie mylę, podobna zmiana zachodzi obecnie w norweskim, z tym że nie tylko w nagłosie (np. "Oslo" [uslu] lub [uʃlu]).

Jeśli chodzi o angielskie "close", to wiktionary podaje, że to pożyczka z francuskiego, ale rzeczywiście są spokrewnione. Rdzień pie. miałby brzmieć *klāw-. Skąd zmiana pie. k- w pgerm. s-, tego nie wiem.

pittmirg

Therion

bandziol20

Hm... łączą niem. Schloß ('zamek') z ang. slot ('zasuwa') (ale etymonline sugeruje, że to pożyczka), a niem. schleißen z ang. slit.
... ciekawe też greckie kleis, łacińskie clavis, pol. klucz i niem. Schlüssel (jakby 'zamykacz' ?)

Toivo

Z jakiego fonemu PIE powstało PGerm /z/ i co oprócz rotacyzmu stało się z nim w językach germańskich? (np. w nagłosie)