Conlanger

Kwadracik

Dorzucę jedną rzecz, którą zauważyłem - polskie "smak" jest pożyczką germańską, ale obecny niemiecki ma "schmecken" / "Geschmack". [sm] mają za to jeszcze holenderski i szwedzki. Więc stare zapożyczenia z niemieckiego przypadają na okres, zanim w niemieckim nastąpiło /s/ > /ʃ/ przed nosowymi. Dochodzi do tego też "smalec". Z drugiej strony, polski ma z niemieckiego też "sznur".

Dynozaur

W nowopolszczyźnie (wczesnej i tej nieco późniejszej) głoski s/sz/ś, z/ż/ź mieszały się ze sobą jak cholera, bez żadnej reguły, ani wyraźnej tendencji - po prostu, od Sasa do Lasa. Nie zawsze można się tym sugerować - że skoro "smak" mas "s", to znaczy, że jest jakąś bardzo starą pożyczką. Możliwe, że wcześniej był "szmak".

Przed kodyfikacją międzywojenną spotykało się takie absurda jak "szpinka", "poszlę", "myszlę", "szredni" itp. (niestety, niektóre z tych absurd przeszło do dzisiejszego, zkodyfikowanego już, języka literackiego - wiśnia, żmija, szerszeń, sierść - zamiast poprawnych wisznia, źmija, sierszeń, szerść [przecież szorstki]).

Ale może w tym konkretnym przypadku się mylę.

Kwadracik

Tak, ale dla każdego przypadku "mieszania się" jest jakiś sensowny kontekst (przynajmniej dla tych, które podałeś), a przejście nagle w jakimś wyrazie z /ʃ/ na /s/ jest po prostu fonologicznie nieprawdopodobne. Mniej etymologii, więc fonologii, Dynozaur.

Vilén · Gość

Kwadracik

BartekChom

W niemiecki zaszła zmiana /s/ > /ʃ/. Może w polskim też była taka tendencja, a odwrotne zmiany można tłumaczyć hiperpoprawnością. (hi, hi)

Feles

pittmirg

Myślę, że dużo wahań typu ś/sz można tłumaczyć interferencją dialektów mazurzących i niemazurzących, np. dajmy na to w mazurzących szlachcic przeszło w slachcic, po czym /s/ zasymilowało się do /l/ pw. miękkości (powiedzmy, że w tym okresie /l/ jeszcze miało coś z [l_j]); nawet takie tłumaczenie nie jest chyba jednak potrzebne, bo użytkownicy dialektów mazurzących mogli po prostu oddawać przy zapożyczeniu niemazurzące sz przez najbliższą dla nich akustycznie głoskę w ich dialekcie, tj. ś.

Kwadracik

spitygniew

Ok, już wszystko jasne. Czytam sobie właśnie książkę Aleksandra Szulca "Historia języka niemieckiego", i pozwalam sobie zacytować fragment dotyczący staroniemieckich spirantów (przy okazji tak jest też wyjasnione, skąd się wzięła pisownia {f] jako <v>, o co kiedyś bezskutecznie pytałem).

"Powstałe w wyniku II przesuwki spiranty /f(f) ʒ(ʒ)* x (x)/ spowodowały proces różnicowania się (w wyniku lenicji [taka wymowa pomiędzy dźwięczną a bezdźwięczną]) kontynuantów pgm. spirantów /f þ s x/, przy czym ten ostatni mógł zanikać w określonych pozycjach: