Conlanger

Feles

Wiadomo co o cząstce -d-? Skąd takie "zdjąć" <- z+d+jąć? Czy w ten sposób mogły też powstać "od", "nad", "przed", "zad"?

pittmirg

spitygniew

Pan jest pozyczką z awarskiego żupan, a wtedy (w VI w.) deklinacja na -u była już chyba nieproduktywna, a nawet jeśli, to mało popularna, więc pewnie wsadzili to do -o. Smile

bandziol20

spitygniew

Z serji pytań, których nie zadałbym w programie Miodka: czy w parze "jebać" i zajob" jest pozostałość praindoeuropejskiego ablautu?

pittmirg

pittmirg

Czemu jest "za pan brat", a nie "za pana brata"? Czyżby zachowana kontynuacja starego biernika na *-ъ?

Za łączy się z mianownikiem również w wykrzyknieniach typu "Co za osioł!" (podobna jest konstrukcja niemiecka: "was für (+Nom.)").

Kwadracik

Cokolwiek to nie było, stawiam, że to samo odpowiada za "za mąż" Wink

Cyryl i Metody

I "na koń". Tak, to dawny biernik.

bandziol20

Nom... B. = M. przy żywotnych rzecz. r. m. - tak pisano jeszcze w XV w. : żałował Marcin na Adama o wół; Wierzę w Bóg otca; Gaweł mu krogulec wziął i policzek dał.
Takoż i wtedy było to zjawisko raczej regresywne, w odwrocie, ponadto częściej występowało z jakimśkolwiek przyimkiem, a w bezpośrednim zwarciu z czasownikiem przeważał B.= D. (zapewne dla większej jasności podmiotu).
Ze współczesnych to jeszcze dorzucę : Na miły Bóg ! (por. też stpol. Prze Bóg !).
Ponadto czasem się zdarzy w imionach świętych, że biernik i mianownik są równe sobie, gdy tymi imionami dzień wyznaczymy : na św. Michał, na św. Piotr (zam. na dzień świętego Michała, na dzień świętego Piotra).
Ze starszych : postępować sobie brat za brat, iść na zwiérz.
Co ciekawe : "(być, mieć) za pan brat" nie zanotowane przez Lindego*, zjawia się dopiero w pismach z I poł. XIX w., ale może być dawniejsze (gdyby kto napotkał niech poda) Rolling Eyes

U Niemców z Mazur Melchior Wańkowicz (Tropami Smętka, s. 33) zapisał : zu panjebratsch sein = spoufalać się z kim - panie bracie ! (no tu to wołacz)
EDIT : W związku z ostatnim wydaje mi się, że 'za pan brat' to nie stary biernik w stylu 'wyjść za mąż', ale ma to charakter zacytowania zwrotu : panie bracie !
'Być z kimś za pan brat' to znaczy zwracać się do kogoś : Panie bracie !
Por. dziś : 'być z kimś na ty' ( też żartobliwe 'tykać' kogoś) - mówić do kogoś : Ty !

* Zygmunt Helcel w 1835 r. czyniąc ogólny przegląd Słownika Lindego umieścił taką uwagę do tegoż :

Dynozaur

W rzeczowniku "wół" chyba wciąż biernik = mianownik.

N wół
G wołu
D wołowi/wołu (tu nie jestem pewien)
A wół
I wołem
L wołu
V wołu!

pittmirg

@bandziol: ciekawe; w dodatku, świetny pomysł na zwiększenie liczby przypadków w slavlangu:

biernik: żonę, męża
bierniko-przyimkownik: żonę, mąż
mianownik: żona, mąż

@Dynozaur:

Preskryptywnie jest bodajże "wołu" w bierniku i dopełniaczu; ja bym raczej powiedział "woła", sorry, ale -u w D./B. rzeczownika żywotnego jest dla mnie zbyt dziwne Razz

Feles

Dynozaur

Biernik "wołu"? ("Widziałem wołu"? Dla mnie to jakiś zupełny kosmos. Czy jakikolwiek rzeczownik męzki ma w bierniku końcówkę -u?)
Narzędnik "wole"? (co już ma o wiele większy sens, ale nie w tej odmianie)

Co to ma być za mieszana odmiana?

W moim idjolekcie wół odmienia się jak dom i to jest, z tego co wiem, odmiana prasłowiańska.

Odmiana woła, wołowi itd., choć "logiczna", jest jakaś za prosta. Razz

Silmethúlë