Conlanger

bandziol20

No właśnie... też mnie to zastanawia. Osobiście sądzę, że od początku mogła być forma 'jest'.
'Jeść' występuje w zasadzie tylko w Kazaniach Świętokrzyskich.
Poza tym zauważyłem, że w gwarach występuje w to miejsce też 'jesta', a to dawna forma liczby podwójnej.

pittmirg

W późnym prasłowiańskim -tъ występowało obok -tь jako końcówka 3-ej osoby, zależnie od dialektu, przypuszczam więc, że w polskim w tej jedynej formie, która zachowała tą końcówkę (choć w mowie tego -t często nie ma, zwłaszcza przed t-) wygrała pierwsza odmiana, przynajmniej w dialektach, na których opiera się obecny standard - nb. zna ktoś jakieś w miarę współczesne gwary, które mają jeść jak co poniektóre teksty stpol.? W wielu końcówka w ogóle regularnie odpadła: je, jak da, wie. Że akurat w rosyjskim jest есть... W SCS było ѥстъ. Wydaje mi się, że dziwniejszych teorii nie potrzeba wymyślać.

pittmirg

Dynozaur

Staropolszczyzna nie lubiła pełnego odmieniania "być". Zapewne używane było tylko "jest", a później wtórnie utworzono "jestem", "jesteś" itd. od "latających" po zdaniu -em, -eś itd. przyczepionych do trzecioosobowego "jest" (w miejsce pierwotnych jeśm, jeś itd.). To "latanie" po zdaniu końcówek czasownika "być" obserwujemy nawet dziś, ale w bardziej ograniczonym użyciu (dawniej te końcówki można było dokleić do wszystkiego, nawet do rzeczownika).

Wynikiem tych "latających" końcówek są "proste" formy czasu przeszłego złożonego - dawał-em od dawał jeśm itp.

Z tego, co mi wiadomo (a resztę sobie dopowiedziałem), w ten sposób też słowo "powinien" zmieniło się z... przymiotnika (imiesłowu?) w czasownik. Powinien-em z "powinien jeśm", powinien-eś z "powinien jeś" itd. W końcu owa "latająca" końcówka czasownikowa zgramatykalizowała się i stała się częścią tego "powinien", które zaczęto realizować jako czasownik. I dlatego "powinien" nie ma bezokolicznika (bo nie istniała żadna "latająca" końcówka, która mogłaby uczynić bezokolicznik). I dlatego też "czasownik" ten rozróżnia rodzaje w czasie teraźniejszym (bo przymiotnik ma rodzaje - powinien, powinna, powinno).

I dlatego "powinienem był" NIE JEST reliktem czasu zaprzeszłego, a jedynie wynikiem tego "latania". Dawniej można było też powiedzieć "powinien byłem" (w sumie dziś też, ale brzmi to dziwnie), bo -em jest tu etymologijnie jedynie wolną końcówką, a "powinien" - formą przymiotnikową.

To tyle o dziejach czasownika "być" w polskim.

A co do "jest"/"jeść" - to chyba wahanie w PSie. SCS na przykład miał zawsze jer twardy na końcu czasowników 3 os.

spitygniew

Czy partykuła no ma jakąś etymologję?

Vilén · Gość

spitygniew

Dziekuję za ten przykład Wyjebanego W Kosmos Poczucia Humoru, ale mógłbym teraz prosić o wyjaśnienie tej etymologji? A pytałem się, bo u Brücknera nie jest ona opisana, więc myślałem, że to może być takie słowo wzięte z niczego.

Vilén · Gość

Feles

Paweł Ciupak vs. spitygniew 2:0

pittmirg

ano 1) pryitakacii. Dolozyeno od 15. stol. (HMCy 3.18, Traavnyiicyek NeslV 1,98n., tam starsyii liter.; Hujer 1.252). - Slozyeno z „navazovacii” spojky a a pryitakaciiho adverbia no (viz), kteree maa shodnii protyejsyek v lat. pryitakaciim nam (u Slovanuu m arci odpadlo): toto latinskee ujisytyovacii nam znamenaa 'opravdu, zajistee, ano' (nam... sic agamus = ano, tak udyelejme); vjezii teezy v e-nim, jehozy puuvodnyii viiznam je stejnii: 'zajistee, ovsyem, opravdu'. Nasyemu a odpoviidaa svou funkcii v lat. etenim, puuvodnye 'a opravdu'.

Tyle Vaaclav Machek.

Henryk Pruthenia

Po rosyjsku "żebra" brzmi 'рёбра'. I od razu nasuwa się pytanie: przypadek-li to, a może następny za jaszczórami błąd *RJP?

*rozwińcie ten skrót, jak chcecie... Twisted Evil

varpho

bandziol20

żebro (cz. žebro) bo się wymienia na ziobro Very Happy

spitygniew

Ale etymologicznie tam było 'r', dlatego to ziobro jest dość tajemnicze. Właśnie wczoraj się nad tym zastanawiałem. Chyba jest to analogja to analogji Razz

ʐ~ʑ w słowach gdzie 'ʐ' jest etymologiczne. No, chyba że założymy wpływ języka literackiego na gwary, ale aż tak oczytani nasi przodkowie chyba nie byli.

bandziol20

pittmirg przedstawił na ten temat jeszcze inną hipotezę.
http://www.conlanger.fora.pl/inne,6/dziele-skore-na-niedzwiedziu,1572-105.html?sid=394b2e1c1c6c500c38b33f16687cf542