Conlanger

pittmirg

Tak, stygnąć jest traktowane jako mutacja stydnąć, które istniało w staropolskim (co ciekawe, w białoruskim jest стыгнуць). Myślę, że ma to coś wspólnego ze studzić, przez ablaut PIE - Derksen najwyraźniej też.

Silmethúlë

Yhym, dzięki, tak sądziłem, ale strasznie irytowało mnie to "g", a nie znalazłem (fakt, że i poza Fasmierem za bardzo nie szukałem...) nic na ten temat. Wink

A białoruski akurat powtarza naprawdę dużo różnych polskich dziwactw.

Vilén · Gość

pittmirg

Hm, *u powstawało w prasł. z monoftongizacji dyftongów, więc wskazuje to na coś w rodzaju u - ou (OTOH długość samogłoski w styd- to może być prawo Wintera). Chociaż ja tam na PIE się nie znam...

bandziol20

Co do szeregu wymian w ps. typu u : ъ : y to jest tego troszkę;
np.
duch : tchnąć : dychać;
suchy : schnąć : zasychać
budzić : bdít (cz. 'czuwać') : възбыдати (strus. 'budzić się')
gubić : gnąć ? (stpol. 'giąć') : ginąć
suty ('obfity') : wyspa : sypać

Nie wiem czy tu pasuje też tuczyć : tyć ?

Kwadracik

A skąd to "gubić"? Trochę nie pasuje do reszty (gdzie się podziało /b/?).

Vilén · Gość

bandziol20

Heh... najfajniejsze, że Kwadracik już kiedyś o to pytał, a nawet był tak dobry, że dał mi pochwałę :
http://www.conlanger.fora.pl/lingwistyka,5/kolejne-pytanie-o-etymologie-w-polskim,1469.html#28571

Podobnie np. topić : tonąć (*topnąć)

Apropos : stydnąć swego czasu* utraciło też d i miało postać stynąć, podobnie jak dziś ochłonąć z dawn. ochłodnąć (chłonąć, pochłonąć - insze).
Wydaje mi się właśnie, że to owe stynąć było bezpośrednią pozycją do postaci styGnąć, a nie pierwotne stydnąć

EDIT : podobnie przylpnąć (przylepić się) odmieniło się w przylnąć (też obelniony 'oblepiony'), a następnie w przylGnąć.
Albo też stpol. tarnąć (z *tarpnąć) miało w st. mazowieckiej gwarze postać ciarnąć, a to dało podlaskie ciarGnąć 'drętwieć, cierpnąć'

*jako podaje Brueckner, którego czasami tu chwalą a mało kto czyta Razz

Kwadracik

Gah, zapomniałem o tym "zgibnąć" i nie skojarzyłem, ppszam Sad

Vilén · Gość

bandziol20

Jeszcze do wymian u : ъ : y, to pasuje mi :
rudy : rdza : rydz Rolling Eyes

ruch : rychły (stpol. 'ruchliwy, szybki')
Po rosyjsku :
рыхлый - 1. pulchny, miękki 2. kruchy, niespójny
oboczna postać - рахлый ( z jeru ?), podobna do słoweńskiego :
rahel - sypki, puszysty, pulchny, kruchy; por. pol. 'ruchome piaski'

Apropos : studzić, stydnąć ('stygnąć'), to warto wspomnieć o 'wstydzie'. Embarassed

Uczucie to pierwotnie wiązało się właśnie z 'doznaniem zimna', choć dziś - paradoksalnie - kojarzy się raczej z 'wysoką temperaturą', o czym świadczą połączenia typu 'pałać, płonąć wstydem, spalić się ze wstydu, spiec raka' Razz

.
EDIT : właśnie zauważyłem czechosłowacką anomalię : wstyd to po ichniemu ostych.

pittmirg

Skąd się wzięło wyrażenie "z kuli (tego, że)"?

varpho

bandziol20

skuli, skfoli, skwoli, zgwoli (często + czego ?) - z jakiego powodu ? dlaczego ?
Po czesku kvůli.
Po słowacku kvôli w znaczeniu 'z powodu' występuje, z tym, że SLEX zaleca tu jako poprawne - 'pre'.

Oprócz tego w sensie 'dlaczego' używa się na Śląsku także:
skirz [wym. skiż], skirsz, skirs, skiys, skiysz, skiś, skiyrż (kogo, czego);
zapewne związane z czeskim skrz - 'przez' Razz

("Strč prst skrz krk")

Kwadracik

Czy "kurek" ma coś do "kr-ęcenia"?